Alt Çene Geriliği Tedavisi

Alt çene geriliğinin teşhisinde, ilk olarak klinik muayene ile kişinin profili, üst dudak ve alt dudak konumu, üst çenede darlık olup olmadığı, alt ve üst keser dişler arası mesafe dikkatlice değerlendirilir. Hastadan alınan panoramik röntgen ile dişlerin ve çene kemiklerinin birbiriyle ilişkileri ve herhangi bir patolojiye sahip olup olmadığı, eklemin değerlendirilmesi yapılır. Ayrıca hastanın sefalometrik röntgeni de değerlendirilir. Sefalometrik röntgen ile çenelerin birbirlerine ve kafa kaidesine göre konumu, kafa ve dişler arası ilişkiler, yumuşak doku ve kemik dokuların ilişkisi incelenir. Büyüme gelişim dönemindeki bireylerde, sefalometrik röntgenlerde görünen servikal vertebraların maturasyonu ile iskeletsel yaş tayini yapılabilir. Tüm bu incelemeler sonucu sorunların tespiti ve olası nedenleri, alt çene geriliğinin şiddeti, hastanın beklentileri, hastanın yaşı ve büyüme gelişim dönemi göz önünde bulundurularak kişiye özel bir ortodontik tedavi planı hazırlanır.

Alt çene geriliği tedavisinde, hareketli apareyler, ağız içi sabit aygıtlar, kamuflaj tedavileri ve çene cerrahileri gibi çok çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Bu sebeple alt çene geriliği tedavisini çocuklarda ve yetişkinlerde olmak üzere iki ana gruba ayırmak faydalı olabilir.

Çocuklarda Alt Çene Geriliği

Çocuklarda alt çene geriliği tedavisinin en etkin yapılabildiği yaş aralığı genellikle 11-13 yaşları arasıdır. Tabi bunun için sadece kronolojik yaş baz alınmaz. El bilek ya da sefalometrik röntgenler aracılığı ile iskeletsel yaş tayini yapılır ve tedavi zamanlamasına buna göre karar verilir.

Çocuk büyüme gelişim atağının başında ise, tedavi için beklemek gerekebilir. Alt çene geriliğinin etkili tedavi edilebileceği süre çok uzun olmadığından, çocuklarda 6 ayda bir yapılacak ortodontik muayenelerin önemi fazladır. Kızlarda büyüme gelişim erkeklere nazaran çoğunlukla hızlı seyrettiğinden, tedaviye başlama yaşı daha erken olabilmektedir. Geç kalmamak gerekir.

Alt çene geriliğinde tedavi, monoblok ya da twinblok dediğimiz alt çeneyi önde konumlandıran hareketli apareyler yardımı ile yapılabilmektedir. Monoblok apareyi tek parça bir apareydir ve üst çeneye yerleştirilir. Çocuk alt çenesini kapatırken, aparey alt çeneyi öne doğru kaydırır. Twinblok apareyinde ise, alt ve üst olarak iki parça mevcuttur. Çocuk bu iki apareyi taktığında, alt çenesini önde konumlandırmak durumunda kalır. Alt çeneyi önde konumlandıran bu apareyler eklemde büyüme gelişimin yönünü değiştirir ve iskeletsel problem çocuk apareyini kullandığı takdirde düzelmektedir. Çocuk apareye koopere olduysa tedavi süresi ortalama 6-8 aydır. Bu apareyler takıp çıkarılabilir oldukları için hasta motivasyonu çok önemlidir.

Bu apareylerin etkili olabileceği yaş aralığı geçirildi ise, fakat çocukta hala büyüme potansiyeli varsa, sabit fonksiyonel aygıtlar kullanılabilmektedir. Bu aygıtlar tel tedavisine başlandıktan bir süre sonra ark tellerine ve braketlere uygulanarak kullanılırlar. Hasta apareyi kendi takıp çıkartamaz. Aparey sabittir ve alt çeneyi öne doğru itmektedir. Farklı farklı çeşitlerde sabit fonksiyonel aygıtlar bulunmaktadır. Son yıllarda daha sıklıkla tercih edilenler, alt çenenin diğer hareketlerine de müsaade eder ve hasta apareye daha hızlı adapte olur.

Büyüme gelişimden faydalanılamadığında, erişkin dönemde uygulanan tedavi alternatifleri kullanılabilmektedir.

Yetişkinlerde Alt Çene Geriliği

Çocukluk çağında alt çene geriliğine müdahale edilemediyse, yetişkin dönemde ortognatik cerrahi operasyonlar ile alt çene öne alınarak çene problemi giderilebilmektedir. Ortognatik cerrahi operasyonlar dişlerin durumuna göre, çoğunlukla ortodontik tedaviler ile yürütülen bir süreçtir. Hasta tel ya da şeffaf plak tedavisine başlar ve dişler ameliyata hazır hale getirilir. Ortognatik cerrahi ara bir seans gibidir ve hasta ameliyatından sonra ortodontik tedavisine bir süre daha devam eder.

Ortognatik cerrahi operasyonlar genel anestezi altında uygulanan operasyonlardır. Cerrahiden kaynaklı komplikasyonlar gelişebilir ve hasta kararını vermeden önce bu konu hakkında bilgilendirilir.

Hastanın alt çene geriliği hafif ya da orta derecede ve hasta profilinden rahatsız değilse, sadece dişsel düzeltim seçenekleri düşünülebilir. Problemin şiddeti çok hafif düzeyde olduğunda, üst molar distalizasyonu ile çekimsiz tedaviler düşünülebilir. Bunun kararını vermek için hastanın mevcut tüm kayıtlarının iyi bir şekilde değerlendirilmesi gerekir.

Hastada alt çene geriliğine ek olarak üst çenede çapraşıklık miktarı da fazlaysa, üst çeneden iki küçük azı dişinin çekilmesiyle gerçekleştirilen kamuflaj tedavileri düşünülebilir. Kamuflaj tedavileri, hasta ortognatik cerrahiyi düşünmediğinde uygulanan tedavilerdir. Ortodonti uzmanları aslında her zaman ideal tedavi seçeneğine öncelik verirler. Fakat bu durum her zaman hasta istekleri ile örtüşmez ve o zamanlarda da kamuflaj tedavileri gibi tedaviler devreye girmektedir.

Alt çene geriliği tedavileri ciddi tedavilerdir. Ortodonti uzmanları tarafından yapılması özellikle tavsiye edilir.